İnternetin en çok ziyaret edilen sitesi Google'dır. Google ise bir arama motoru. Peki bu neyi gösterir? Tabii ki insanlar olarak arayış içinde olduğumuzu...

   Sadece sanal alemde arama yapmayız gerçek hayatta da bir şeyler ararız. Sonra bulur, kaybeder ve yine ararız. Bazı aramalar iyidir. Hakikati, iyiyi, güzeli aramak. Eşi dostu, akrabayı telefonla aramak meselâ. Bazı aramalar ise kötüdür. Mazeret aramak, kötü niyet aramak, açık aramak, ayıp aramak gibi. Ayıp aramak bir deyim. Anlamı ise kısaca bir şeyde ya da kimsede kusur yani eksiklik aramak.

   İnsan neden başkasının ayıplarını, eksiklerini, kusurlarını arar ki? Normalde arama eylemi bize lâzım olan bir şeyi bulmak için yapılır. Örneğin koli bandı lâzımsa koli bandını ararız. Bulunca da kullanır ve yerine koyarız. (Gerçi koli bandı genellikle yerinde durmaz. Bu nedenle de çok arananlar listesinin başında gelir. Yeniden lâzım olduğunda bir daha aramamız gerekir ama bu konumuzun dışında.) Soruyu bir daha soralım: İnsan başkalarının ayıbını neden arar? Hem bulduk diyelim, ne yapacağız bir başkasının ayıbını. Ne işimize yarayacak? Başkasının eksiği bizi tamamlar mı? Başkasının yanlışını kendi doğru hanemize, başkasının günahını kendi sevap hanemize yazabilir miyiz? Saçma mı geldi? Maalesef saçma değil. İnsanlar başkalarının hatalarını, ayıplarını tam da bunun için arayabiliyor. Başkalarının ayıbını bulduğumuzda ne oluyor biliyor musunuz? O artık bizim ayıbımız oluyor.

  Ayıp aramak aslında işin kolayına kaçmaktır biraz da. Bir başkasının bizden daha iyi olma ihtimali karşısında kendini geliştirmek, ahlâkını güzelleştirmeye çalışmak yerine onda varolduğunu düşündüğümüz kötülükleri keşfe çıkmaktır ayıp aramak. Yani aslında insanın kendi gelişiminin önünü tıkamasıdır.

  Ayıp arayan, ayıp görür başka bir şey de göremez. Tıpkı göz gibi. Göz sadece bir şeye odaklanabilir. İşaret parmağımızı gözümüzün 30 santimetre kadar önüne getirelim. Parmağımıza baktığımızda diğer her şey bulanıklaşır. İleriye baktığımızda ise parmağımızı net olarak göremeyiz. İşte başkalarının ayıplarına odaklananlar da kendi ayıplarını göremezler. Ki zaten kendi ayıplarını görmeyip nefislerini temize çıkarmak adına yaparlar bunu çoğunlukla.

   Ayıp aramanın bir arka planı da kendine ortak aramaktır. Kendisiyle aynı günahı işleyen birini bulmak kişiyi rahatlatır. Bir tek ben değilmişim dedirtir insana. Sanki günahkâr sayısı günahı mübah kılıyormuş gibi.

   Oysa başkalarının ayıbını aramamız Hucurat 12 ile sonsuza kadar yasaklanmıştır. Allah, (cc) "Birbirinizin kusurlarını araştırmayın." demiş ve konu kapanmıştır. Ayıp aramayı güzel bir etkinlik olarak görenlere hobi olarak kendi ayıplarını araştırmalarını öneririz. Çünkü bu konuda bir yasak yok. Üstelik kendi kusurunu görmek tavsiye edilen bir şey. Peygamber Efendimiz (S.A.V.) bu konuyla ilgili olarak "Sizden biriniz, kardeşinin gözündeki çöpü görür de kendi gözündeki merteği görmez." diyerek durumumuzu gözler önüne sermiş ve "Kendi kusurlarıyla uğraşıp başkalarının kusurlarını kurcalamaktan kendisini alıkoyan kimseye müjdeler olsun." diyerek yapılması gerekeni ortaya koymuştur. 

   Denir ki Allah bir kuluna hayır murad ettiğinde onu kendi kusurlarıyla meşgul eder. Kendi ayıbıyla meşgul olan kişi kibirden de uzaklaşır. Bir başkasının ayıbını istemeden öğrense bile kendi ayıbı aklına gelir ve onunla meşgul olmaz o ayıbı örtme yoluna gider. Ancak insanın ayıplarının farkında olması tedavi değil sadece hastalığın teşhisidir. Bundan sonraki adım o ayıplardan kurtulmak için çalışmak olmalıdır.